Sukiennice w Krakowie

Sukiennice w Krakowie – zabytkowy budynek sukiennic znajdujący się w centralnej części Rynku Głównego w Krakowie. Sukiennice podlegały przez wieki wielu przemianom i ich obecny kształt w niczym nie przypomina dawnych sukiennic. Już w roku 1257 książę Bolesław Wstydliwy przy lokacji Krakowa zobowiązał się postawić kramy sukienne. Stanowiły one podwójny rząd kramów kamiennych, tworzących jakby uliczkę pośrodku Rynku. Sukiennice w tej postaci przetrwały do połowy XIV stulecia. Pierwowzorem dzisiejszych Sukiennic były drewniane kramy sukienne otoczone dookoła budami, jatkami i straganami. W akcie lokacyjnym król zobowiązał się do wystawienia sukiennic. Stanowiły one podwójny rząd kramów z uliczką pośrodku, która na noc była zamykana z obydwu stron.

Około roku 1300 aleję z kramami zadaszono, co nadało im wygląd hali targowej. W takiej formie przetrwały do połowy XIV wieku. Nowe, gotyckie sukiennice wystawił król Kazimierz III Wielki przed 1358. Środkowa hala o długości 108 m i szerokości 10 m z dwóch stron miała dostawione dwa rzędy kramów na głębokość 7,5 m. W osi długiej było to 18 kramów, które nakryte były sklepieniami, a otwarte do wnętrza ostrołukowymi lub półkolistymi portalami. Od strony południowej i północnej wybudowano zdwojone, ostrołukowe arkady. Przypominały one już kształtem obecne sukiennice. Budowla ta przetrwała jako gotycka do 1555 roku, kiedy spłonęła. W latach 1556-1559 przystąpiono do odnowienia spalonych sukiennic. Pracami kierował mistrz Pankracy, który zasklepił kolebkowo wielką halę sukiennic. Wtedy budynek zwieńczono attyką o podziałach arkadowych i grzebieniu z maszkaronami projektu Santi Gucciego. Dobudowano także kolumnowe loggie, które zaprojektował Jan Maria Padovano.

W roku 1601 przebito przejście w poprzek Sukiennic i ozdobiono je ryzalitami. W ramach porządkowania Rynku w latach 1875 - 1879 sukiennice przebudowano według projektu Tomasza Prylińskiego. Dolna hala została przekształcona w ciąg drewnianych kramów handlowych, rozlokowanych wzdłuż ścian. Na szczytach ryzalitów umieszczone zostały maszkarony, przedstawiające karykatury ówczesnych prezydentów Krakowa. Wizerunek Sukiennic w czasie okupacji niemieckiej został umieszczony na banknotach o nominale 50 złotych emitowanych przez Bank Emisyjny w Polsce. Współcześnie w Sukiennicach znajdują się dwa rzędy kramów, głownie z biżuterią, pamiątkami, rękodziełami czy cepelią. Obecnie na piętrze sukiennic (w dawnym szmatruzie ) znajduje się Galeria Polskiego Malarstwa i Rzeźby XIX wieku. Stanowi ona oddział Muzeum Narodowego. Na parterze Sukiennic znajduje się również słynna kawiarnia Noworolski. Pod zewnętrzną częścią sukiennic jako ciekawostkę obejrzeć można zachowane zabytkowe i sprawne oświetlenie gazowe.