Sobór Zwiastowania w Charkowie

Sobór Zwiastowania w Charkowie – prawosławny sobór w Charkowie, katedra eparchii charkowskiej Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego. Sobór powstał na przełomie XIX i XX wieku na miejscu kilku wcześniejszych świątyń prawosławnych pod tym samym wezwaniem. Decyzja o jego budowie zapadła w 1887 roku i została podjęta przez grupę charkowskich wiernych kierowanych przez miejscowego biskupa Ambrożego. Komitet koordynujący budowę zebrał na cel wzniesienia soboru 34 tys. rubli z dobrowolnych datków, zaś w roku 1888 wykupił działkę od rady miasta.

Autorem projektu świątyni był architekt Michaił Łowcow. Poświęcenie kamienia węgielnego miało miejsce 2 października 1888 roku; budowa soboru trwała do roku 1901 i była finansowana ze składek wiernych z Charkowa i innych miast Imperium Rosyjskiego – łączny koszt obiektu zamknął się w kwocie 400 tys. rubli. W roku ukończenia prac nad świątynią miało miejsce jej uroczyste poświęcenie. Sobór został wzniesiony w całości z cegły. Jego wysokość od podstawy do wierzchołka krzyża na głównej kopule wynosi 59 metrów, zaś wysokość dzwonnicy – 80 m. Długość świątyni wynosi 71 m. Jest ona przeznaczona do równoczesnego udziału 4 tys. wiernych w nabożeństwie. Ikonostas w soborze wykonany został z białego marmuru przez moskiewskiego artystę Wasilija Orłowa, ikony dla niego wykonał Andriej Danilewskij.

Autorami fresków na ścianach soboru są malarze charkowscy Swiatienko i Marczenko, którzy w swojej pracy naśladowali dekorację soboru św. Włodzimierza w Kijowie oraz w mniejszym stopniu soboru Chrystusa Zbawiciela w Moskwie. Jeszcze w listopadzie 1919 roku w bezpośrednim sąsiedztwie soboru została otwarta cerkiew św. Andrzeja Rzymianina, zaś od strony dzwonnicy – kaplica św. Michała Archanioła i św. Mojżesza. W latach 1922–1924 o obiekt toczone były spory różnych organizacji kościelnych, zaś władze bolszewickie kilkakrotnie planowały jego całkowite zamknięcie dla celów kultowych.

W latach 1925–1926 w obiekcie odbywały się koncerty muzyczne, jednak nadal był on czynny; ostateczna likwidacja świątyni miała miejsce 14 lutego 1930 roku. Według oficjalnych dokumentów miała zostać ona przeznaczona na cele kulturalne, jednak w rzeczywistości urządzono w niej stajnię i magazyn. W roku 1943 sobór został ponownie przekazany prawosławnym i od tego czasu pozostaje czynny. W 1946 roku decyzją arcybiskupa Stefana obiekt został katedrą eparchii charkowskiej. W nocy z 1 na 2 lipca 1974 roku, silny wiatr zerwał z dzwonnicy wieńczący ją krzyż; po naprawie został on ponownie uszkodzony przez wiatr w roku 1996. Rok później górna część dzwonnicy spłonęła w pożarze; pierwotny wygląd obiektu został przywrócony po kolejnym remoncie.