Ratusz we Wrocławiu

Wrocławski Ratusz późnogotycki budynek na wrocławskim Rynku, jeden z najlepiej zachowanych historycznych ratuszy w Polsce, zarazem jeden z głównych zabytków architektonicznych Wrocławia. Ratusz znajduje się w południowo-wschodnim narożu bloku śródrynkowego (tretu). Dwukondygnacyjny, podpiwniczony, trójtraktowy budynek na planie wydłużonego prostokąta z wieżą i kilkoma przybudówkami powstał w kilku etapach budowlanych na przestrzeni około 250 lat (od schyłku XIII w. aż po wiek XVI).

Obecny kształt Ratusz zawdzięcza restauracjom przeprowadzonym od XIX do XXI wieku. Współcześnie Ratusz mieści oddział wrocławskiego Muzeum Miejskiego — Muzeum Sztuki Mieszczańskiej, stanowiąc niejako jego główny eksponat. Ponadto w Ratuszu odbywają się różnego rodzaju uroczystości, przyjmowani są tam odwiedzający Wrocław dostojnicy. W piwnicach Ratusza znajduje się Piwnica Świdnicka, jeden z najstarszych lokali gastronomicznych w Europie. Historia powstania Ratusza, zwłaszcza w odniesieniu do najstarszych faz budowy, opiera się na porównaniu źródeł pisanych i oględzin wątku murów, przemurowań itd. i jest nieco różnie interpretowana przez różnych autorów. Przedstawiona poniżej wersja opiera się na badaniach dokonanych po II wojnie światowej. Ratusz nie był pierwszym budynkiem na Rynku (miano to przysługuje Domowi Kupców).

Większej renowacji doczekał się Ratusz w końcu XIX w. Przeprowadził ją w latach 1884 - 1891 Karl Lüdecke, który wzniósł w miejscu mieszkania kanclerza nową paradną klatkę schodową i zrekonstruował sterczyny w elewacji wschodniej. Najskromniejsza elewacja zachodnia została ozdobiona fantazyjnymi pseudogotyckimi ażurowymi szczytami, niemającymi historycznego pierwowzoru w Ratuszu. W latach 1934 - 1936 Rudolf Stein przeprowadził kolejną renowację. Na piętrze wyburzono pozostałe ściany działowe w południowym trakcie, przywracając Sali Wielkiej formę trójnawową. Zbudowano nowe posadzki, otynkowano elewację wschodnią, zaś po stronie południowej zbudowano nowe schody wejściowe do środkowego ryzalitu, rekonstruując rozwiązanie istniejące do około 1800. Usunięto też prawie wszystkie budy przekupniów otaczające ratusz – pozostała jedna przy ryzalicie południowo-wschodnim, w której mieści się dziś kiosk z pamiątkami.

W ostatnich dniach II wojny światowej wobec ogólnie poważnych zniszczeń w okolicy ratusz doznał stosunkowo umiarkowanych uszkodzeń: przede wszystkim sklepienie piętra przebiła bomba lotnicza (nie eksplodowała jednak). W latach 1949 - 1953 ratusz w pełni odbudowano pod kierownictwem Marcina Bukowskiego, skuwając tynki z elewacji wschodniej i przelicowując ją. Zmieniono też boczne szczyty wschodnie i oba szczyty zachodnie, te ostatnie w znacznym stopniu, rekonstruując ich pierwotny kształt. Elewację południową ponownie otynkowano, wykonując bardzo grubą warstwę tynku, wystającą przed lico narożnych klińców.

W podziemiach Ratusza znajdowała się od 1332, a na pewno od 1387 pijalnia piwa, zwana Piwnicą Świdnicką. Do dziś działa w tym miejscu lokal gastronomiczny. Wejście do Piwnicy Świdnickiej znajduje się w ryzalicie środkowym. Piwnica składa się z wielu połączonych ze sobą pomieszczeń, sklepionych w zasadzie kolebkowo, a częściowo krzyżowo oraz krzyżowo-żebrowo. W przybudówce północnej, pod Izbą Rady, znajduje się niski parter lub suterena. Niegdyś znajdowały się tutaj cele więzienne, dostępne z prowadzącego na dziedziniec przejścia. Cele te nosiły następujące nazwy: Na parterze znajdują się następujące pomieszczenia: W Sali Mieszczańskiej prezentowana jest Galeria Sławnych Wrocławian, stanowiąca zbiór popiersi marmurowych postaci związanych z Wrocławiem. Galeria powstała z inicjatywy Macieja Łagiewskiego, dyrektora Muzeum Miejskiego i została zainaugurowana 24 maja 1997 jako zbiór 7 popiersi. Do 2009 przybyły stopniowo dalsze podobizny, tak że obecnie jest ich przeszło 20. Początkowo na Galerię składały się następujące popiersia: Później dodane podobizny: Na piętrze znajdują się następujące pomieszczenia: Od północy znajduje się powstała w czasie przebudowy K. Lüdeckego trójbiegowa klatka schodowa łącząca parter z piętrem.