Kapitol

Kapitol (Mons Capitolinus) to wzgórze o dwóch wierzchołkach, najmniejsze z siedmiu zabytkowych wzniesień Rzymu, znajdujące się na północny zachód od Forum Romanum i Palatynu.

Nazwa miejsca wywodzi się od ludzkiej czaszki (łac. caput, "głowa") znalezionej podczas kładzenia fundamentów głównej świątyni. Uważa się, że Latynowie osiedlając się na Palatynie, a Sabinowie na Kwirynale wybrali Kapitol jako miejsce wzniesienia na północnym wierzchołku zamku, natomiast na południowym - głównej świątyni.

W starożytności Kapitol był centrum religijnym Wiecznego Miasta. Znajdowały się tutaj główne ośrodki kultu religijnego, m. in. świątynia Jowisza Feretiusa (według legendy założona przez Romulusa) oraz Jowisza Kapitolińskiego, tutaj kończyła się główna droga Rzymu, Via Sacra. Na wzgórzu były przechowywane księgi sybilińskie (zawierające rady, po które sięgano, gdy miasto miało kłopoty). Nowo wybrani wodzowie składali ofiary bogom, aby zapewnili im powodzenie w decyzjach i poparcie społeczeństwa. Znajdowały się tutaj również świątynie: Venus Ericina, Fides Publica oraz Junony Monety, w której znajdowała się pierwsza mennica rzymska, skąd wzięła się współcześnie używana nazwa. U podnóży wzniesienia znajdowało się tabularium (archiwa miejskie), na miejscu, którego dzisiaj znajduje się pałac Senatorski. Na Kapitolu miały miejsca egzekucje publiczne w czasach republiki rzymskiej na Skale Tarpejskiej.

Starożytna zabudowa Kapitolu została całkowicie zniszczona przez liczne pożary. Wzgórze nie odzyskało już dominującej pozycji w urbanistyce miasta. W VI wieku wzniesiono tutaj kościół Santa Maria i Capitolio, który było w posiadaniu ojców benedyktynów od X wieku. Zbudowali tutaj swoje opactwo. W XIII wieku został on przemianowany na świątynię pod wezwaniem Santa Miaria in Aracoeli. Jest to bazylika z oryginalnymi starożytnymi kolumnami, które dzielą ją na trzy nawy. Najbardziej znana jest postać Santo Bambino - Dzieciątka Jezus.

W 1536 roku Machał Anioł zaprojektował plac, który miał być nowym sposobem zagospodarowania Kapitolu. Plac miał kształt regularnego trapezu, gdzie wszystkie budynki były zaprojektowane lub przebudowywane w podobny sposób. Po śmierci Michała Anioła, projekt został przejęty przez Giacomo della Porta i Girolamo Rainaldi. Prace zostały ukończone pod koniec XVII wieku. Plac jest wyłożony kostką kamienną, z której została ułożona jasna gwiazda na ciemnym tle. Na środku niej znajduje się pomnik Marka Aureliusza.

Na wzgórze można wejść schodami, tzw. Cordonata, zaprojektowane przez Michała Anioła prowadzące na Plac Kapitoliński. Na samym początku stoją dwa lwy z czarnego bazaltu oraz w połowie podejścia umieszczono statuę Coli di Rienzo, który został zamordowany w tym miejscu w 1354 roku. Na szczycie schodów znajdują się rzeźby Dioskurów - Kastora i Polluksa. Od strony północnej w XVII wieku zbudowano Palazzo Nuovo, który tworzy zamknięcie placu od tej strony. Obecnie znajduje się w nim Muzeum Kapitolińskie, którego część ekspozycji wystawiona jest również w Pałacu konserwatorów. Od 1981 roku znajduje sie w nim pomnik Marka Aureliusza, przeniesiony ze środka placu, na którym dzisiaj stoi kopia. Pałac Senatorski, w którym dzisiaj urzęduje Rada Miejska, jest połączeniem baroku i renesansu. Na schodach, prowadzących do wejścia, w niszy między barierkami umieszczono posąg Minerwy i dwie leżące postacie, reprezentujące Nil z feniksem (symbol cesarstwa wschodniorzymskiego) oraz Tybru z wilczycą (symbol cesarstwa zachodniorzymskiego). Z tarasu za pałacem rozciąga się panorama na Forum Romanum.