Bazylika św. Jana na Lateranie

Bazylika św. Jana na Lateranie jest to katedra biskupa Rzymu, czyli papieża. Jest to jedna z czterech bazylik większych.

Świątynia stanowiła część rezydencji papieskich od 313 roku. Po przeniesieniu Stolicy Apostolskiej do Perugii przez Benedykta XI, a później do Awinionu przez Klemensa V, bazylika laterańska została zniszczona. Dlatego papież Grzegorz XI wracając z Awinionu, zamiast wrócić na Lateran przeniósł siedzibę papieską na Watykan.

Fasada główna została zaprojektowana w stylu klasycznym przez Alessandro Galilei w XVIII wieku. Bazylika jest pięcionawowa, a dzięki specyficznemu układowi pilastrów i półkolumn sprawie wrażenie monumentalnej i przestrzennej. Poniżej gzymsu znajduje się napis: "Omnium Ecclesiarum Urbis et Orbis Mater et Caput”, co znaczy "Matka i głowa wszystkich kościołów miasta i świata". Oznacza to, że bazylika jest katedrą obecnego papieża, czyli biskupa Rzymu i głowy kościoła. Spośród czterech bazylik papieskich, świątynia św. Jana na Lateranie zajmuje pierwsze miejsce, czyli jest najstarszym kościołem, w którym znajdowała się siedziba papieża. Na szczycie fasady znajduje się piętnaście siedmiometrowych posągów, które przedstawiają sylwetki kościoła natomiast środkowa figura to Jezus Chrystus, jako najważniejszy w kościele.

Bazylika jest bogato zdobiona. Środkowe drzwi wejściowe zostały przeniesione tutaj z Kurii, która znajduje się przy Forum Romanum. Świętą bramą nazywane są drzwi po prawej stronie. Wchodząc do środka możemy dostrzec fragment fresku Giotta, który zachował się tutaj na pierwszym filarze. Ukazuje on postać Bonifacego VIII ogłaszającego rok święty. Wewnątrz filarów umieszczono posągi 12 apostołów wykonanych przez uczniów Berniniego. Posadzka jest w stylu arte cosmatesca. Giacomo della Porta wykonał herby papieskie widoczne na suficie bazyliki. Pod ołtarzem znajduje się płyta nagrobna Marcina V. Absyda, zamykająca nawę główną, jest ozdobiona bogato zdobioną mozaiką, wykonaną w XIII wieku przez Jacopo Torrti i Jacopo de Camerino. Ołtarz główny jest osłaniany przez gotycki baldachim z XIV wieku. Centralną część nawy głównej zajmuje Krzyż Święty, po lewej stronie Matka Boska i niewielki wizerunek papieża Mikołaja IV, fundatora mozaiki.

Freski zdobiące ściany bazyliki przedstawiają historię świątyni, powstały na przełomie XV i XVI wieku. W większości kaplic bocznych oraz nawach kościoła znajdują sie miejsca spoczynku papieży i kardynałów. Dziedziniec jest otoczony średniowiecznymi krużgankami   wykonane przez kamieniarzy z rodziny Vassallettich zaliczanych do arte cosmatesca (szkoła Cosmatich), powstały one na początku XIII wieku. Charakteryzują się ozdobionymi w liczne mozaiki i złocienia kolumnami.

Baptysterium św. Jana u Źródła jest połączone z transeptem. Zostało ono zbudowane między 314, a 320 rokiem na miejscu wcześniej znajdujących się tutaj term Domu Faustyny. Obecnie jest on zbudowany na planie ośmiokąta, po przebudowie w 440 roku, kopułę wsparto na ośmiu porfirowych kolumnach. Przy nawie zewnętrznej znajdują się cztery kaplice. Przy kościele znajduje sie budynek, w którym mieści się dawna kaplica papieska Sancta sanctorum z obrazem Chrystusa Acheiropoieton. Legenda głosi, że zaczął go malować św. Łukasz, natomiast został dokończony przez anioły. Do okienka, w którym można go podziwiać prowadzą Święte Schody. Zostały one przywiezione z Jerozolimy do Rzymu w 326 roku przez św. Helenę. Zgodnie z legendą pochodzą one z pałacu Poncjusza Piłata, chodził po nich Jezus Chrystus. Kaplica San Lorenzo, w której obecnie mieszczą się one, została zbudowana w XVI wieku na Polecenie Sykstusa V. Dzisiaj wolno po nich wchodzić, ale tylko na kolanach.