Fabryka Emalia Oskara Schindlera

Fabryka Emalia Oskara Schindlera – fabryka założona w 1937 jako miejsce produkcji wyrobów emaliowanych i blaszanych. Wydzierżawiona, a potem przejęta przez niemieckiego przedsiębiorcę Oskara Schindlera w 1939, jako Niemiecka Fabryka Wyrobów Emaliowanych - Deutsche Emailwarenfabrik (DEF), prowadzona przez Schindlera do roku 1945.

Fabryka mieści się przy ulicy Lipowej 4, na krakowskim Zabłociu. Schindler zatrudniał w niej zagrożonych eksterminacją Żydów, wpisanych następnie na tzw. listę Schindlera i uratowanych od zagłady. Po II wojnie światowej fabrykę przejął skarb państwa, a 2005 miasto Kraków. Od 2007 fabryka została podzielona między dwie instytucje: Muzeum Historycznego Miasta Krakowa (które utworzyło tu wystawę stałą Kraków – czas okupacji 1939-1945 ) i Muzeum Sztuki Współczesnej. Fabryka Schindlera jest jednym z obiektów na trasie Krakowskiego Szlaku Techniki. Tzw. Fabryka Schindlera powstała jako "Pierwsza Małopolska Fabryka Naczyń Emaliowanych i Wyrobów Blaszanych "Rekord" Sp. z o.o.".

W zakładzie produkowano naczynia emaliowane, a od roku 1943 uruchomiono także dział produkcji zbrojeniowej, gdzie wykonywano menażki dla Wehrmachtu, łuski i zapalniki do pocisków artyleryjskich oraz lotniczych. Wśród zatrudnionych początkowo przeważali Polacy, lecz z czasem coraz większą siłę roboczą stanowili Żydzi. Kiedy w marcu 1943 r. przeprowadzono akcję likwidacji getta krakowskiego, część ocalałych Żydów została ulokowana w obozie Płaszów i tam zmuszana do nieludzkiej pracy. Dzięki staraniom Schindlera jego pracownicy umieszczeni zostali w barakach obozowych na Zabłociu, na przyległej do fabryki parceli.

Liczba pracowników w 1944 wynosiła ok. 1100. Kiedy Niemcy na skutek zbliżania się frontu wschodniego przystąpili do likwidacji obozów i więzień, Schindler ewakuował swą fabrykę zbrojeniową do Brünnlitz (dziś Brněnec ) w czeskich Sudetach. Aby ratować więźniów, wraz ze swym księgowym Itzhakiem Sternem, opracował słynną "Listę Schindlera", dzięki której wykupił i przewiózł do nowej fabryki ponad 1100 osób - ocalając im tym samym życie. Więźniowie pracowali tam aż do 8 maja 1945 r. kiedy to obóz został wyzwolony.

Historia fabryki i jej właściciela została opisana w powieści Schindler's Ark (Arka Schindlera) przez australijskiego powieściopisarza Thomasa Keneally'ego, zaś Steven Spielberg wyreżyserował na jej podstawie film fabularny Lista Schindlera (Schindler's List), nakręcony w dużej mierze w Polsce.