Złota Brama w Kijowie

Złota brama w Kijowie (Золоті ворота, Zołoti worota) – średniowieczna brama wjazdowa do kijowskiego grodu Jarosława. Nazwa ta została nadana również znajdującemu się w pobliżu teatrowi oraz stacji kijowskiego metra. Brama była jedną z trzech bram miasta zbudowaną przez Jarosława I Mądrego w połowie XI w. Budowlę tę rozpoczął wznosić Włodzimierz I. Teoretycznie więc Chrobry mógł stępić swój miecz o tę bramę, lecz nie "Złotą" ale "Wielką", tak bowiem opisują ją dzieje metropolity Iłariona.

Określenie "złota" pojawia się w latopisach w XI w. Wzorowana na Złotej Bramie Konstantynopola. W czasie ataku na Kijów wojsk Batu-chana w 1240 cały atak poszedł na przeciwległą, położoną po drugiej stronie miasta bramę Lacką, kijowską. Uległa częściowemu zniszczeniu w 1241 podczas najazdu Mongołów. W źródłach pisanych brama pojawia się dopiero w roku 1499, tuż po nadaniu prawa miejskiego magdeburskiego Padołowi, ale jako komora celna.

W roku 1545 bramy już nie było. W opisie Kijowa z roku 1594 brama nazwana jest "ruiną", taką relację pozostawił Erich Lassota von Steblau. Ryciny van Westfelda z roku 1651, który towarzyszył księciu Radziwiłłowi w podróży, przedstawiają zrujnowaną bramę, ale z zachowanym jeszcze łukiem bramnym. W roku 1755, to co pozostało z bramy zasypały władze rosyjskie. W roku 1834 bramę odkopano na nowo. Dopiero pod koniec lat siedemdziesiątych XX wieku zrekonstruowano zabytek. W 1982 została całkowicie odnowiona z okazji 1500-lecia Kijowa, jakkolwiek nie było żadnych dowodów dokumentujących jej oryginalny wygląd.

Niektórzy historycy sztuki przekonywali, że należy wyburzyć nową konstrukcję i umożliwić zwiedzanie ruin oryginalnej budowli. Legenda mówi, że w 1018 w czasie wyprawy na Ruś Kijowską Bolesław I Chrobry uderzył Szczerbcem o bramę wyszczerbiając go, choć pierwsza historyczna wzmianka o budowli zachowała się w latopisie z 1037 roku. Legenda ta w dość niezwykłej interpretacji jest użyta w powieści rosyjskiego pisarza Wladimira Ordanskiego Klucz Dawida.