Zamek Królewski w Warszawie

Zamek Królewski w Warszawie – barokowo - klasycystyczny zamek królewski znajdujący się w Warszawie przy placu Zamkowym. Pierwotnie była to rezydencja książąt mazowieckich, a od XVI wieku siedziba władz I Rzeczypospolitej: króla i Sejmu (Izby Poselskiej i Senatu). W XIX wieku, po upadku powstania listopadowego, przeznaczony na potrzeby administracji rosyjskiej. W okresie I wojny światowej rezydencja niemieckiego generalnego gubernatora. Od 1920 do 1922 siedziba Naczelnika Państwa. 1926 – 1939 rezydencja Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Spalony i ograbiony przez Niemców w 1939, niemal doszczętnie zniszczony w 1944. Po 1971 odbudowany i zrekonstruowany.

Obecnie stanowi pomnik historii i kultury narodowej, pełni funkcje muzealne i reprezentacyjne. Wpisany jest do Państwowego Rejestru Muzeów. W swojej długiej historii Zamek Królewski był wielokrotnie grabiony i dewastowany przez wojska szwedzkie, brandenburskie, niemieckie i rosyjskie. W 1980 Zamek Królewski, wraz ze Starym Miastem został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Pod koniec XIII wieku, za panowania księcia mazowieckiego Konrada II, zbudowano gród drewniano-ziemny zwany Dworem Mniejszym ( łac. Curia Minor ). Kolejny książę, Kazimierz I, zdecydował o postawieniu w 1350 pierwszego obiektu murowanego na terenie grodu, Wieży Wielkiej (łac. Turris Magna). Pomiędzy 1407 a 1410 Janusz I Starszy wybudował piętrowy gotycki murowany zamek, zwany Dworem Większym (łac. Curia Maior). Charakter nowej siedziby i jej rozmiary (47,5 m na 14,5 m) zadecydowały o zmianie statusu obiektu, od 1414 funkcjonował już jako Dwór Książęcy, a od 1526 (gdy zmarli ostatni książęta mazowieccy, Stanisław i Janusz III ), stał się rezydencją królewską. W latach 1548 - 1556 zamek pozostawał siedzibą królowej Bony Sforzy, żony Zygmunta I. Kolejny polski monarcha, Zygmunt August, realizował w latach 1568 - 1572 projekt przebudowy obiektu – m.in. dobudowano do Dworu Większego renesansowy Dom Królewski według projektu Giovanniego Baptisty di Quadro, w pracach uczestniczył także sprowadzony ze Śląska architekt Jakub Parr.

W 1595 król Zygmunt III Waza podjął decyzję o rozbudowie zamku na funkcje już nie obronne, ale publiczne. Przebudowę w stylu wczesnego baroku rzymskiego wykonano w latach 1598 - 1619.

Obecnie Zamek pełni funkcję muzeum i podlega bezpośrednio Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Na Zamku Królewskim przyjmowane są również oficjalne wizyty i spotkania państwowe. Każdego roku Zamek Królewski w Warszawie zwiedza 500 000 ludzi. W Kaplicy Małej Zamku Królewskiego w Warszawie przechowywane są insygnia królewskie Stanisława Augusta Poniatowskiego: Łańcuch Orderu Orła Białego, miecz ceremonialny Orderu św. Stanisława oraz berło z akwamarynu. W kaplicy znajduje się także urna z sercem Tadeusza Kościuszki. Na Zamku Królewskim w Warszawie przechowywane są insygnia władzy Prezydenta RP: tłoki pieczętne Prezydenta Rzeczypospolitej, Chorągiew Rzeczypospolitej oraz dokumenty państwowe, które 22 grudnia 1990 roku Ryszard Kaczorowski przekazał Lechowi Wałęsie.

W latach 80. XX wieku na wzór Zamku Królewskiego w Warszawie został przebudowany w chicagowskiej dzielnicy Jefferson Park gmach Gateway Theatre – siedziba Fundacji Kopernikowskiej.