Zamek Królewski w Poznaniu

Zamek Królewski w Poznaniu – najstarsza zachowana rezydencja królewska w Polsce.
Wzniesiony przez Przemysła II, następnie wielokrotnie rozbudowywany. W czasach Kazimierza III Wielkiego największy świecki obiekt w Królestwie. Zamek był świadkiem wielu wydarzeń historycznych. W 1493 r. złożył tu Królowi Polskiemu hołd lenny Wielki Mistrz Krzyżacki Hans von Tieffen. Zamek został częściowo zniszczony w czasie wojny północnej, popadł w ruinę. Odbudowany szczątkowo pod koniec XVIII w. Ponownie zniszczonyw 1945 r. Obecnie odbudowywana jest część południowa (w planach kompletna odbudowa, zaprojektowana przez Witolda Milewskiego).

Pierwsza budowla powstała prawdopodobnie w 1249 , gdy Przemysł I na wzgórzu nazwanym wówczas górą zamkową (mons castrensis), a obecnie Górą Przemysła wzniósł ceglaną wieżę mieszkalną ze znajdującą się wewnątrz ocembrowaną studnią, resztę wzgórza otoczył natomiast wałem z częstokołem. Niewielka rezydencja książęca została w połowie XIII wieku włączona w system murów lokowanego w 1253 lewobrzeżnego Poznania .

Syn Przemysła I, Przemysł II, mając nadzieję na zjednoczenie pod swoim panowaniem ziem Polski, rozpoczął budowę nowego zamku , który miał się stać jego siedzibą. W 1295 Przemysł zostaje koronowany na króla Polski, niestety już rok później, w 1296 , król został zamordowany, a rozbudowa zamku niedokończona. Prace kontynuowali władający Wielkopolską Piastowie głogowsko-żagańscy, a ukończył ją przed rokiem 1337 Kazimierz III Wielki, któremu, gdy sprawował urząd namiestnika wielkopolskiego, zamek służył jako siedziba.

Stanowił on wówczas największą świecką budowlę w królestwie, wzorowaną na palatium Henryka Brodatego w Legnicy , które powstało w XIII wieku. Składała się nań wieża wzniesiona przez Przemysła I oraz olbrzymi, trójkondygnacyjny, podpiwniczony budynek o długości 63 m i szerokości 17,5 m. Być może już wówczas przykryty był poprzecznie ustawionym, poczwórnym dachem spadzistym. Piwnice służyły jako więzienie oraz do przechowywania win, na parterze zaś znajdowały się pomieszczenia gospodarcze. Te dwie kondygnacje posiadały sklepienia, górne kondygnacje prawdopodobnie miały natomiast drewniane stropy. Skrajne pomieszczenia pierwszego piętra pełniły funkcje reprezentacyjne, zaś między nimi znajdowały się komnaty mieszkalne. Drugie piętro stanowiła ogromna sala mogąca pomieścić około 2000 gości. Od południa dobudowano wieżę obronną, wysuniętą poza obręb murów zamku i miasta. Od czasów Władysława Łokietka budowla stanowiła stałą siedzibę starostów generalnych Wielkopolski. W 1434 Władysław II Jagiełło zlecił przebudowę wieży. Następnie ulegał wielokrotnie zniszczeniu oraz odbudowie.

Według podań powstanie Góry Przemysła miało miejsce wskutek interwencji sił nieczystych. Otóż, gdy poddani Mieszka I przyjęli chrzest, rozgniewany szatan, chcąc, aby mieszkańcy grodu powrócili do wiary w starych bogów, miał wyrwać jeden z leżących w pobliżu Gniezna pagórków, aby zablokować nim koryto Warty i zalać miasto. Jednak diabelski orszak niosąc górę świętował już rychłe zwycięstwo i swoim hałaśliwym zachowaniem obudził koguty, których pianie sprawiło, że olbrzymi głaz trafił nie w koryto, a na lewy brzeg.