Uniwersytet Moskiewski

Uniwersytet Moskiewski im. M. Łomonosowa (ros. Московский государственный университет имени М.В.Ломоносова, w skrócie МГУ, MGU) – największy i najbardziej znany uniwersytet w Rosji, otwarty 25 stycznia 1755, założony przez carycę Elżbietę Piotrowną, dzięki pomysłowi Michaiła Łomonosowa i aktywnym zabiegom Iwana Szuwałowa.

Uniwersytet Moskiewski, zwany Imperatorskim, a następnie Narodowym, przechodził różne koleje losu szczególnie w okresie burzliwych lat 1905-1918. Został zorganizowany przez Łomonosowa, który był jego pierwszym rektorem, na wzór Uniwersytetu w Getyndze. Początkowo uczelnia składała się z 3 wydziałów: filozofii, prawa i medycyny. Miała kształcić przede wszystkim młodzież pochodzenia nieszlacheckiego. Pod koniec XVIII w. Uniwersytet reprezentował wysoki poziom zwłaszcza w zakresie nauk matematyczno-przyrodniczych, a w jego programach badań i nauczania dominowały idee oświeceniowe. W 1804 nowy statut rozszerzył autonomię uniwersytetu, ograniczoną następnie przez cara Mikołaja I w 1828, jednak idee wolnomyślicielskie na Uniwersytecie ciągle były żywe.

W 1883 uchwalono nowy statut uczelni, rozszerzający badania naukowe i przywracający system wyłaniania władz Uniwersytetu na drodze wyborów. Reforma cara Aleksandra II z 1884 ponownie odbiera uczelni autonomię.

Po 1917 uniwersytet stał się uczelnią państwową i uległ reorganizacji. Od lat 30. do 50. życie Uniwersytetu zostało zdominowane przez ideologię bolszewicką i politykę. Kryzys pogłębiał ograniczony dostęp do dokonań światowej nauki.

W roku 1940 Uniwersytetowi Moskiewskiemu nadano imię Michaiła W. Łomonosowa. W połowie lat 50. rozpoczęła się ograniczona liberalizacja i rozbudowa uczelni. W 1992 wszedł w życie nowy statut Uniwersytetu Moskiewskiego zapewniający mu autonomię.

Najwcześniejszą siedzibą uczelni był budynek znajdujący się na obecnym Placu Czerwonym w Moskwie, na miejscu dawnego Muzeum Historycznego.

Dopiero w latach 1786-1793 powstał u zbiegu dzisiejszych ulic Hercena i Prospektu Marksa nowy budynek z przeznaczeniem na uniwersytet, zbudowany w stylu klasycystycznym. Budynek ten spłonął w 1812 i został przebudowany w latach 1817-1819 przez architekta Domenico Gilardi i stanowi przykład rosyjskiego stylu empire. Przed centralną częścią budynku znajdują się pomniki rewolucjonistów Aleksandra Hercena i Mikołaja Ogariewa, kształcących się na Uniwersytecie Moskiewskim, wykonane w 1922. W latach 1833-1836 dobudowano nowe budynki uniwersytetu w bezpośrednim sąsiedztwie dawnej siedziby. W skład kompleksu wchodziła także uniwersytecka cerkiew, zamieniona później na dom kultury. Przed nowym budynkiem uniwersytetu ustawiony został pomnik Łomonosowa. Rotunda wieńcząca jedno skrzydło zabudowań była zajęta przez bibliotekę naukową uniwersytetu.

W latach 1948-1970 Uniwersytet uzyskał zupełnie nową lokalizację i nowy kompleks budynków. Przeniesiony został na Wzgórza Leninowskie, na których zbudowano na powierzchni ponad 320 ha 30 głównych budynków uniwersyteckich, 20 budynków obsługujących. Założono też park i obiekty sportowe, ogród botaniczny oraz wybudowano obserwatorium astronomiczne. Budynek główny uniwersytetu, który bardzo szybko stał się jednym z symboli Moskwy, zbudowany został według projektu Lwa Rudniewa w latach 1949-1953.

Uniwersytet Moskiewski liczy 21 wydziałów, ponad 200 katedr, 360 laboratoriów, 163 gabinety studyjne i 8 instytutów naukowo-badawczych. Uniwersytet prowadzi studia licencjackie, magisterskie, podyplomowe, studia doktoranckie, także w trybie korespondencyjnym, zaocznym i wieczorowym. W 2008 pracowało na Uniwersytecie 9000 nauczycieli akademickich, a uczyło się 38000 studentów.