Pałac królewski we Wrocławiu

Pałac królewski we Wrocławiu, także pałac Spätgenów we Wrocławiu lub zamek królów pruskich, zespół pałacowy stanowiący od XVIII do XX wieku wrocławską rezydencję pruskich królów z dynastii Hohenzollernów, obecnie siedziba Muzeum Miejskiego Wrocławia (w tym Muzeum Sztuki Medalierskiej ). Najstarsza część pałacu została w 1719 zrealizowana przez Peintnera według planów Fischera von Erlach jako rezydencja barona Heinricha Gottfrieda von Spätgen (jego rokokowy nagrobek znajduje się w pobliskim kościele św. Doroty). W 1750 została wykupiona od jego spadkobierców przez króla Prus Fryderyka II Wielkiego; od tego czasu nosiła miano pałacu królewskiego, zwanego czasem też fryderycjańskim.

Początkowo utrzymany w formach klasycyzującego baroku pałac stanowił położony w głębi parceli, między placem a ogrodem zwarty budynek, stanowiący obecne skrzydło środkowe. O atrakcyjności położenia stanowiło to, że znajdował się na osi widokowej ulicy prowadzącej z Rynku, zwanej tradycyjnie Zamkową (od lat 80. Gepperta). Po wykupieniu pałacu przez króla Prus otoczono dziedziniec honorowy niskimi oficynami, od strony ogrodu natomiast dobudowano w latach 1796 - 1797 według projektu Carla Gottharda Langhansa długie i wąskie skrzydło południowo-zachodnie, sięgające aż do fortyfikacji na obecnym pl. Wolności. Na końcu skrzydła, nad przejazdem bramnym poprzecznej do niego ulicy, znajdowały się sypialnia i gabinet królewski, dzięki czemu król mógł obserwować manewry wojsk, ewentualnie dowodzić obroną miasta lub łatwo się ewakuować.

Podczas II wojny światowej południowe i południowo-wschodnie skrzydło spłonęły i zostały wyburzone w latach 50., pozostał jedynie budynek kuchni i zachodni pawilon arkadowy (używany następnie przez towarzystwo kulturalne wrocławskich Greków, potem tymczasowa siedziba muzeum etnograficznego ). Pozostałe budynki pałacu odbudowano ze zniszczeń wojennych w czasie obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego ze składek na Społeczny Fundusz Odbudowy Stolicy i Kraju. Skrzydło północno-wschodnie przedłużono o jedną oś okienną i stworzono nową elewację od strony nowego przejazdu. W ostatnich latach w głównym budynku pałacu królewskiego (adres: Kazimierza Wielkiego 35) mieściły się wrocławskie muzea etnograficzne i archeologiczne. 19 kwietnia 2009 po kilkuletnim remoncie w pałacu otwarte zostało Muzeum Miejskie z barokowym ogrodem. Część budynku zajmują drobiazgowo odrestaurowane komnaty królewskie. Dwa skrzydła gmachu zajmuje wystawa "1000 lat Wrocławia". Na wystawie prezentowanych jest prawie trzy tysiące eksponatów, wiele z nich pochodzi ze zbiorów polskich i niemieckich kolekcjonerów oraz Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu, skarbca katedry św. Jana i Muzeum Archidiecezjalnego we Wrocławiu.