Modernistyczne zespoły mieszkaniowe Berlina

Modernistyczne zespoły mieszkaniowe Berlina (niem. Siedlungen der Berliner Moderne) – sześć modernistycznych kompleksów mieszkaniowych powstałych w latach 1913–1934 na terenie Berlina: miasto-ogród Falkenberg, osiedle Schillerpark, wielki zespół mieszkaniowy Britz, osiedle im. Carla Legiena, Białe Miasto, wielki zespół mieszkaniowy Siemensstadt. Osiedla w duchu Nowej Rzeczowości (niem. Neue Sachlichkeit) zaprojektowali niemieccy architekci, głownie Bruno Taut i Martin Wagner. Kompleksy ilustrują rozwój modernistycznego budownictwa socjalnego od miast-ogrodów po funkcjonalne wielkie zespoły mieszkaniowe.

W lipcu 2008 modernistyczne zespoły mieszkaniowe Berlina zostały wpisane na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO.

Osiedla modernistyczne były efektem innowacyjnej polityki mieszkaniowej prowadzonej po I wojnie światowej, szczególnie w okresie Republiki Weimarskiej. Celem polityki była budowa funkcjonalnych mieszkań za przystępną cenę, by poprawić warunki życia ludności o niskich dochodach. Projektowano słoneczne, jedno-, pięciopokojowe mieszkania z balkonami, wyposażone w kuchnie i łazienki. W latach 1924–1931 powstało w Berlinie 140 tysięcy nowych mieszkań. Szczególną wagę przykładano do funkcjonalności osiedli, zapewniano dobrze rozwiniętą infrastrukturę publiczną oraz liczne tereny zielone (parki i skwery).

Głównymi planistami berlińskich osiedli byli niemieccy architekci przedwojennego modernizmu Bruno Taut i Martin Wagner, z którymi współpracowali również inni budowniczowie, m.in. Hans Scharoun i Walter Gropius. Nowe osiedla w dzielnicach Bohnsdorf, Britz, Charlottenburg, Prenzlauer Berg, Reinickendorf i Wedding stały się przykładem dla rozwiązań architektonicznych budownictwa socjalnego w okresie międzywojennym.

Jako pierwsze powstało miasto-ogród Falkenberg (niem. Gartenstadt Falkenberg) projektu Bruno Tauta, oferujące 128 mieszkań (1913–1916). Zespół składa się z jedno- i dwupiętrowych domów różniących się wielkością i proporcjami. Domy odznaczają się kolorowymi elewacjami o kontrastujących barwach.W latach 1924–1930 Taut zainspirowany funkcjonalną architekturą holenderską (Jakobusa Ouda) zbudował osiedle Schillerpark. Zespół składa się z dwupiętrowych domów (300 mieszkań) o ścianach z czerwonej palonej cegły ze wstawkami wokół okien i balkonów z cegły pomalowanej na biało.W latach 1925–1930 powstał duży kompleks mieszkaniowy na blisko dwa tysiące mieszkań – wielki zespół mieszkaniowy Britz (zwany też Osiedlem Podkowy), zaprojektowany wspólnie przez Tauta i Martina Wagnera. W centrum osiedla znajduje się półkolisty staw otoczony wielorodzinnym budynkiem na planie podkowy.Pod koniec lat 20. Taut zaprojektował duże osiedle niskich, trzy-, czteropiętrowych bloków na 1500 mieszkań (miasto-sypialnię) – osiedle im. Carla Legiena (niem. Wohnstadt Carl Legien ). Na przełomie lat 20. i 30. miasto sfinansowało za sumę 15 milionów marek budowę kolejnych dwóch osiedli na około 2600 mieszkań: Białego Miasta (niem. Weisse Stadt) i wielkiego zespołu mieszkaniowego Siemensstadt (niem. Grossiedlung Siemensstadt).