Katedra we Frankfurcie nad Menem

Kościół farny św. Bartłomieja we Frankfurcie nad Menem, zwany Katedrą Cesarską (niem. Kaiserdom St. Bartholomäus) – najstarszy, największy i najważniejszy obiekt sakralny we Frankfurcie nad Menem (Hesja, Niemcy). Kościół ma bardzo wczesną metrykę, jej początki sięgają czasów panowania Merowingów, kiedy to powstała kaplica przy palatium. W czasach karolińskich wzniesiono w tym miejscu dwie świątynie, druga była dedykowana Najświętszemu Salwatorowi. Obecna katedra poświęcona jest św. Bartłomiejowi apostołowi, ze względu na relikwie sprowadzone przed 1239. Jedna z siedmiu katedr cesarskich. Od 1376 miejsce wyboru króla niemieckiego, w latach 1562 – 1792 stanowiła miejsce koronacji cesarzy. Jeden z najważniejszych przykładów architektury gotyckiej XIV i XV w.

Kościół św. Bartłomieja nie stanowi ani nie stanowił katedry w ścisłym tego słowa znaczeniu, gdyż nigdy nie był głównym kościołem biskupa, był natomiast farą. W języku niemieckim określany jest jako Dom, co zwyczajowo oznacza niektóre znaczniejsze świątynie, niekoniecznie związane z siedzibą diecezji.

Obecna katedra jest piątą świątynią istniejącą na tym miejscu. Pierwsza powstała jeszcze za czasów Merowingów i pełniła funkcję kaplicy pałacowej. Drugi kościół powstał w 794, kiedy to Frankfurt należał do cesarstwa Karola Wielkiego. Jeszcze w czasach karolińskich wybudowano w 843 nowy kościół pod wezwaniem Najświętszego Salwatora, który istniał do XIII w. Czwarty, romański kościół stał się miejscem pochówku relikwii św. Bartłomieja sprowadzonych z Rzymu przed 1239. Stąd też romański kościół otrzymał wydzielone prezbiterium.

Już w 1270 kościół rozbudowano, dodając wczesnogotycki trójnawowy korpus. W 1345 powstało nowe prezbiterium o trzech przęsłach w znacznym stopniu zachowane do dziś. Od 1368 świątynia otrzymała obecny transept, ponadto do prezbiterium dodano zakrystię i skarbiec. Wysoka na 95 m wieża zachodnia powstała w XV w. Górna, oktogonalna część zwieńczona kopulastym hełmem jest dziełem Maderna Gerthenera z ok. 1415. Forma zwieńczenia wieży stanowi ideowe nawiązanie do Korony Rzeszy. Gerthener także działał przy dekoracji ścian transeptu oraz odkuł kamienne sakramentarium w prezbiterium.

Na mocy Złotej Bulli świątynia stała się miejscem elekcji króla niemieckiego od 1376 (elekcja Wacława IV), koronacji królów niemieckich (od 1531) i cesarzy (w latach 1562 – 1792). Stąd katedra frankfurcka otrzymała miano katedry cesarskiej. Pierwszym władcą, który przyjął w niej koronę cesarską był Maksymilian II Habsburg. Władców koronowali arcybiskupi Moguncji.

W katedrze koronowano następujących cesarzy:

W 1867 wielki pożar znacznie uszkodził katedrę, którą odbudowano, przywracając jej gotycki wygląd. Odbudową kierował architekt Franz Josef Denzinger, znany z udziału w konserwacji innych średniowiecznych zabytków w Niemczech. Kolejne zniszczenia katedry przyniosła II wojna światowa. Frankfurt był sześciokrotnie niszczony przez alianckie naloty dywanowe. Katedra uległa znacznym uszkodzeniom podczas ostatniego bombardowania miasta 22 marca 1944. W wyniku pożaru spłonęły niemal wszystkie połacie dachu, częściowo runęło sklepienie, jednakże zniszczenia nie objęły wieży oraz cennego wystroju wnętrza. Odbudowa świątyni trwała do lat 50. Do lat 70. krajobraz miasta zmienił się wraz z utworzeniem we Frankfurcie wielkiego centrum finansowego, ekonomicznego i targowego, co przyniosło znaczne konsekwencje w dziejach sztuki i w panoramie miasta. Sylwetkę katedry przysłoniły liczne wielokondygnacyjne wieżowce skupione w zachodniej części centrum miasta.

Świątynia zbudowana jest z czerwonego piaskowca na planie zbliżonym do krzyża greckiego. Składa się z XIV-wiecznego prezbiterium oraz XV-wiecznego transeptu i trójnawowego korpusu nawowego o układzie halowym. Od strony zachodniej wznosi się masywna wieża. Prezbiterium składa się z trzech przęseł i poligonalnej absydy (pięć boków ośmioboku). Wnętrze chóru nakryte jest sklepieniem krzyżowo-żebrowym wspartym na służkach wtopionych w lico masywnych ścian. Smukłe okna zdobią maswerki. Od zewnątrz do chóru przylegają niewysokie aneksy mieszczące XIV-wieczne zakrystię i kaplicę NMP, zaś od strony południowej Kaplica Elektorska z 1420 r. Transept charakteryzuje szerokość zbliżona do długości kościoła. Najstarsza część kościoła, XIII-wieczny korpus nawowy, składa się z trzech przęseł. Jego rozplanowanie cechuje większa szerokość niż długość. Do południowej nawy przylegają dwie kaplice: św. Wolfganga z 1355 oraz Schneidkapellez 1422. Sklepienia naw (także krzyżowo-żebrowe) wsparte są na masywnych filarach wiązkowych i służkach przylegających do ścian murów obwodowych. Wszystkie partie kościoła cechuje zwartość bryły, oszczędność – dekorację tworzą jedynie liściaste kapitele filarów, wsporniki i zworniki. Na zewnątrz ściany są oszkarpowane, przeprute wielkimi ostrołukowymi oknami zdobionymi maswerkami. Na narożach ścian zachodnich naw bocznych znajdują się okrągłe w planie wieżyczki zwieńczone stożkowatymi hełmami.

Budowana od XIV w. do 1514 wielokondygnacyjna wieża wyróżnia się nie tylko wysokością, lecz także bogactwem form architektonicznych. Wzniesiona na planie kwadratu w wyższych kondygnacjach stopniowo przechodzi w ośmiobok. W podobny sposób zastosowano środki plastyczne – na elewacjach dolnych kondygnacji dekoracja jest ograniczona do laskowań, zaakcentowano również naroża. W pełni oktogonalny plan ma najwyższa kondygnacja, którą cechuje lekkość i przezroczystość konstrukcji – ściany są przeprute wysmukłymi oknami z maswerkami. Ościeża okien są bogato profilowane. Na narożnikach wznoszą strzeliste wieżyczki o wertykalnej formie, które wspierają łęki oporowe spływające z oktogonalnej części wieży. Każdy z boków wieńczy trójkątny szczyt flankowany fialami. Powyżej wznosi się kamienna kopuła zwieńczona wysmukłym hełmem z latarnią.

Wszystkie zabytkowe dzwony uległy zniszczeniu podczas pożaru katedry w 1867. Obecne dzwony zostały odlane w Dreźnie przez ludwisarza Hermanna Große w 1877. Waga wszystkich dzwonów wynosi aż 23.384,5 kg. Największym jest Gloriosa, który waży ponad 11 ton. Cztery z nich – Kleinste Glocke, Johannes, Salveglocke, Bartholomäuspełnią także funkcję dzwonów zegarowych. Z dzwonami katedry oraz innych dziewięciu zabytkowych kościołów Frankfurtu nad Menem związana jest tradycja celebrowania świąt kościelnych. Tradycja ta sięga 1853 roku. 

Pomimo licznych zawieruch w historii frankfurcka katedra zachowała wewnątrz cenne dzieła sztuki. Kilka dzieł sztuki gotyckiej znajduje się w prezbiterium. Na ścianach zachowały się malowidła ścienne z XIV wieku przedstawiające Żywot Świętego Bartłomieja. Ołtarz główny zdobi XV-wieczne monumentalne retabulum w formie tryptyku. Ołtarz pochodzi z kościoła św. Katarzyny w Salzwedel. Dzieło składa się z korpusu i pary ruchomych skrzydeł oraz predelli, która również posiada skrzydła ruchome. Część środkowa zawiera pięć scen pasyjnych – pośrodku przedstawienie Kalwarii, zaś po bokach Modlitwa w Ogrojcu, Biczowanie oraz Chrystus przed Piłatem i Niesienie Krzyża. Na bocznych skrzydłach posągi apostołów i proroków. Na rewersach skrzydeł bocznych Złożenie do grobu i Zmartwychwstanie, obie sceny są malowane. Otwarta predella mieści płaskorzeźbione sceny przedstawiające Radości MariiZwiastowanie, Nawiedzenie św. Elżbiety, Boże Narodzenie i Pokłon Trzech Króli. Po lewej stronie ołtarza sakramentarium w kształcie wieżyczki – dzieło Maderna Gerthenera. Podstawę tworzy postać mężczyzny trzymającego pulpit do czytania Ewangelii. Pomieszczenie kryjące Hostię zdobią na zewnątrz figury świętych Apostołów Piotra i Pawła, Bartłomieja oraz wizerunek niezidentyfikowanego cesarza. Ponadto w wimpergach znajdują się wizerunki Abrahama, Melchizedeka oraz Chrystusa. Zachowały się także gotyckie stalle, powstałe prawdopodobnie w strzesze Parlerów pomiędzy 1352 a 1352 rokiem, z licznymi płaskorzeźbionymi wizerunkami świętych i motywami zoomorficznymi i florystycznymi.

Pod arkadą tęczową mieszczą się dwa późnogotyckie tryptyki: ołtarz św. Anny z rzeźbioną predellą przedstawiającą Ostatnią Wieczerzęoraz Ołtarz Najświętszego Serca Pana Jezusa z 1505 o szwabskiej proweniencji z rzeźbami dłuta Iwo Strigela z Memmingen. W pomieszczeniu wieży znajduje się późnogotycka Grupa Ukrzyżowania wykonana w 1508 przez Hansa Backhoffena z Moguncji. Tworzą ją pełnoplastyczne figury ukrzyżowanego Chrystusa oraz łotrów Dyzmy oraz Gesmasa. U stóp Zbawiciela po Jego prawicy klęczy Maria Magdalena, obok stoi Maria, zaś po lewicy stoją Longinus z włócznią i Jan Ewangelista. Wszystkie figury charakteryzuje dramatyzm, dynamizm póz, silnie podkreślone zostały cechy psychologiczne, na twarzach widoczny jest grymas bólu, smutku, współcierpienia i współczucia. W kaplicy Marii Magdaleny znajduje się kamienny Grób Pański z zespołem rzeźb datowany na początek XVI stulecia. W różnych częściach kościoła na ścianach zachowały się liczne pomniki nagrobne z XIV i XV w.


źródło opisu: http://pl.wikipedia.org/wiki/Katedra_we_Frankfurcie_nad_Menem wikipedia

Podobne miejsca przez:

Cena definicja ceny
Współrzędne geograficzne 50.1105560, 8.6850000
Adres Frankfurt nad Menem,

Jak dojechać