Hefajstejon

Hefajstejon - świątynia poświęcona Hefajstosowi i Atenie, patronom rzemiosła, znajdująca się w dzielnicy Keramejkos ponad agorą u stóp Akropolu w Atenach. Świątynia została zbudowana w porządku doryckim ok. 445 p.n.e. - 425 p.n.e. Przez długi czas świątynię opisywano i znano jako Thesejon lub Tezejon. B. Sauer ustalił jej prawdziwych patronów. Pomyłka była spowodowana dekoracją świątyni - jej metopy ozdobione zostały scenami ilustrującymi czyny Heraklesa i Tezeusza.

Architektonicznie jest to peripteros, heksastylos. Główne pomieszczenie świątyni (cela, naos) otacza kolumnada złożona z 6. kolumn na krótszym, wejściowym boku (heksastylos) i 13. kolumn na dłuższym boku. Kolumny stoją na trójstopniowej krepidomie. Wnętrze celi otacza pojedyncza kolumnada (peripteros), 4 dwukondygnacyjne kolumny od strony przeciwnej wejściu i po 7 wzdłuż. Wejście do głównego pomieszczenia świątynnego znajduje się za przedsionkiem, między antami (zwężenia po bokach z pełnego muru) wystającymi poza kolumnadę celi.

Z tyłu świątyni mieści się opistodomos, niewielkie prostokątne pomieszczenie, pełną ścianą odcięte od celi, z wejściem między dwoma kolumnami (między dwoma kolumnami wchodzi się także do przedsionka). W czasach starożytnych ściany świątyni zdobił ciągły fryz joński ukazujący walki Lapitów. Wewnątrz celi, w części zachodniej umieszczono posąg Ateny i Hefajstosa wyrzeźbiony przez Alkamenesa. W V w. n.e. świątynię zaadoptowano na kościół pod wezwaniem św. Jerzego. W czasach tureckich cała dzielnica opustoszała i Turcy chcieli kościół rozebrać dla uzyskania materiałów budowlanych. W 1660 Mehmed IV zabronił tego. Już w 1834 świątynia została zabytkiem narodowym Grecji. Dzięki szczęśliwemu splotowi okoliczności świątynia należy do najlepiej zachowanych zabytków sztuki greckiej. Bernhard M. L., Sztuka grecka V w. p.n.e., Warszawa 1975.