Uniwersytet Jagielloński

Uniwersytet Jagielloński  (Universitas Jagellonica Cracoviensis) – najstarsza polska szkoła wyższa, jeden z najstarszych uniwersytetów na świecie, mieszczący się w Krakowie. Najlepszy uniwersytet w Polsce według ogólnoświatowego rankingu publikowanego przez The Times Higher Education Supplement.

Uniwersytet (studium generale) został założony w 1364 w Kazimierzu z fundacji Kazimierza III Wielkiego i odnowiony w 1400 w Krakowie przez Władysława II Jagiełłę z fundacji Jadwigi Andegaweńskiej. W 1817 nadano mu nazwę Jagielloński, by podkreślić jego związki z tą dynastią. Faktycznie swoją działalność rozpoczął dopiero w 1367, prowadząc wykłady na trzech wydziałach: sztuk wyzwolonych, medycyny i prawa.

W XV i na początku XVI wieku Akademia Krakowska przeżywała okres rozkwitu.Wówczas to rektorami uczelni byli Stanisław ze Skalbmierza i Paweł Włodkowic. Upadek Akademii Krakowskiej zaczął się już w dobie humanizmu około 1460 roku.Wieki XVII i XVIII pogłębiały tylko kryzys uczelni. Akademia uwikłała się w konflikt z jezuitami, popieranymi przez króla. W 1612 roku Akademia Krakowska powstrzymała przekształcenie kolegium jezuickiego w Poznaniu w uniwersytet.

W czasach stanisławowskich podjęto próbę reformy nauczania uniwersyteckiego w duchu oświecenia. Rozbiory Polski postawiły pod znakiem zapytania dalsze funkcjonowanie uniwersytetu.Dopiero przyznanie autonomii Galicji w ramach monarchii austro-węgierskiej przyniosło także poprawę sytuacji uniwersytetu.

Po odzyskaniu niepodległości Uniwersytet Jagielloński był najważniejszym spośród istniejących wówczas pięciu polskich uniwersytetówW okresie międzywojennym rozbudowano uniwersytet, powstał m.in. nowy gmach Biblioteki Jagiellońskiej.

Wybuch wojny był najtrudniejszym momentem historii uniwersytetu. 6 listopada 1939, pod pretekstem wykładu, okupanci zaprosili profesorów i asystentów uniwersytetu, których aresztowano w liczbie 144 i zesłano do obozu koncentracyjnego.

Zajęcia uniwersyteckie udało się uruchomić już w miesiąc po zakończeniu okupacji Krakowa. Do Krakowa przyjechali zmuszeni przez Rosjan do repatriacji uczeni ze Lwowa i Wilna. Powojenny okres radości skończył się szybko, gdy nadeszły czasy stalinizmu. Kontrolę nad uniwersytetem przejęła PZPR, która usunęła niektórych niepokornych profesorów.

Po przemianach ustrojowych uniwersytet może działać w nowych warunkach, w których przywrócono mu należną uczelniom wyższym autonomię. W 1993 włączono na powrót Collegium Medicum, do 2004 UJ był jedynym uniwersytetem w Polsce posiadającym wydziały medyczne. Uniwersytet rozwija jeszcze bardziej współpracę międzynarodową – jest m.in. członkiem Grupy Coimbra zrzeszającej najstarsze uniwersytety kontynentu europejskiego.