Rynek Starego Miasta w Warszawie

Rynek Starego Miasta – prostokątny plac o wymiarach 90 na 73 metrów na warszawskim Starym Mieście. Z rynku wychodzi osiem ulic – z każdego rogu po dwie prostopadłe do siebie: Celna, Jezuicka, Kamienne Schodki, Krzywe Koło, Nowomiejska, Wąski Dunaj, Zapiecek i Świętojańska. Ukształtował się na przełomie XIII i XIV w. przy lokacji miasta. Do XVIII wieku najważniejszy plac miasta, na którym koncentrowało się życie Warszawy. Stanowił tło ważnych wydarzeń historycznych, wystąpień politycznych, manifestów i publicznych egzekucji, zgodnie ze swoją nazwą służył również celom handlowym.

Od XV na środku placu znajdował się murowany ratusz otoczony kramami. Po północnej stronie stał pręgierz i klatka, widoczna na akwareli Zygmunta Vogla przedstawiającej Ratusz Staromiejski oraz kuna, w której eksponowano złoczyńców ku uciesze i przestrodze mieszkańców. Ratusz rozebrano w 1817. W 1855, kiedy w Warszawie zainstalowano wodociągi miejskie pośrodku rynku ulokowano wodotrysk z pomnikiem Syrenki dłuta Konstantego Hegla. W tym samym roku także przy Kolumnie Zygmunta pojawił się wodotrysk. W 1915 tradycyjne nazwy poszczególnych stron rynku zostały zatwierdzone oficjalnie. Są to: Podczas powstania warszawskiego okoliczne kamienice zostały zrównane z ziemią. W latach 1949 - 1953 pieczołowicie je zrekonstruowano.

Obecnie rynek jest zamknięty dla ruchu kołowego (z wyjątkiem aut mających specjalne zezwolenia) i stanowi miejsce niedzielnych spacerów i wycieczek, a także okolicznościowych imprez i koncertów. Kamienice przy rynku przeznaczono na placówki muzealne, kulturalne, luksusowe sklepy, stylowe kawiarnie i restauracje. Zabudowa rynku pierwotnie była głównie drewniana, lecz już w XV wieku przeważała zabudowa murowana utrzymana w stylu gotyckim. Sam rynek był zastawiony kramami i straganami, lecz już co najmniej w 1429 na rynku stanął ratusz staromiejski. Przy dzisiejszej stronie Dekerta stały pręgierz i kuna, od XVI wieku znajdowała się także studnia. Po pożarze w 1607 roku zabudowa rynku uległa przebudowie, która praktycznie niezmieniona przetrwała aż do 1944. W 1817 rozebrany został ratusz staromiejski, a Stare Miasto stało się enklawą miejskiej biedoty. Zabudowa zrekonstruowana została w latach 1949 - 1953 z nawiązaniem do wyglądu przedwojennego, jednak domy zostały zaopatrzone w udogodnienia (sanitariaty) nieobecne w kamienicach przedwojennych. Kamienice staromiejskie nie miały numerów, nazywane były od godeł lub od nazwisk właścicieli, szczególnie znanych, lub pierwszych, którzy wznieśli lub przebudowali dom.

Pośrodku rynku stoi pomnik syrenki autorstwa Konstantego Hegla. Pierzeja wschodnia, od strony Wisły pomiędzy Celną a Kamiennymi schodkami. Numeracja domów parzysta od 2 do 26 w kierunku Kamiennych Schodków. Kamienice: Pierzeja zachodnia, od strony pomnika Kilińskiego, pomiędzy Zapieckiem a Wąskim Dunajem. Numeracja domów nieparzysta od 15 do 31 w kierunku Nowego Miasta. Kamienice: Pierzeja północna, od strony Nowego Miasta, pomiędzy Kamiennymi Schodkami a Wąskim Dunajem. Numeracja domów parzysta od 28 do 42 od strony Wisły. Kamienice: Pierzeja południowa, od strony Zamku Królewskiego i katedry św. Jana, pomiędzy Celną a Zapieckiem. Numeracja domów nieparzysta od 1 do 13 od strony Wisły. Kamienice: