Muzeum Okręgowe w Toruniu

Muzeum Okręgowe w Toruniu – placówka muzealna zlokalizowana w Toruniu. Muzeum Miejskie w Toruniu ma długą historię. Początki gromadzenia zbiorów muzealnych w Toruniu sięgają końca XVI wieku i wiążą się z otwarciem Gimnazjum Akademickiego w Toruniu, jednej z najstarszych uczelni w kraju (od 1564 jako szkoła półwyższa, od 1594 jako szkoła wyższa). Gimnazjum Akademickie promieniowało z Torunia na całą północną Polskę, szerząc nowoczesną renesansową naukę, wiedzę i kulturę. W 1594 założono popularne w renesansie muzeum, tzw. Musaeum i tę datę można przyjąć jako początek działalności muzealnej w Toruniu. Musaeum gromadziło szkielety zwierząt, szczątki kopalne, duża była kolekcja globusów. Posiadało obrazy, w tym portrety sławnych torunian ( Marcina Mochingera, Henryka Strobanda i inne). Było placówką publiczną, utrzymywaną przez samorząd Torunia. W 1825 na mocy układu między Toruniem a rządem pruskim Gimnazjum i Muzeum stało się placówką państwowo-miejską, a od 1880 – państwową. Idea kolekcjonowania różnorodnych pamiątek przeszłości w Toruniu ulegała różnorodnym przeobrażeniom na przestrzeni wieków. Znacznego rozmachu nabrała w połowie XIX wieku. Powstały wówczas dwa niezależne stowarzyszenia naukowe, a przy nich muzea. Instytucje te w sposób systematyczny i uporządkowany, wg nowoczesnych na ówczesne czasy metod naukowych, gromadziły i porządkowały kolejne zbiory muzealne. W 1854 zorganizowano stowarzyszenie Coppernicus Verein fur Wissenschaft und Kunst, niemieckie towarzystwo naukowe. Gromadziło ono zbiory dotyczące historii miasta i regionu. Sprawowało opiekę nad zabytkami i pomnikami. W 1861 przeniosło się do ratusza, zmieniając nazwę na Stadtisches Museum. W 1875 z inicjatywy Zygmunta Działowskiego, polskiego ziemianina i archeologa, zawiązano drugie, niezależne Towarzystwo Naukowe w Toruniu. Było typowo polską instytucją o charakterze patriotycznym, i pierwszym polskim Towarzystwem Naukowym na Pomorzu. Gromadzenie zbiorów muzealnych było jego podstawowym celem działania. W latach 1875 - 1883 Towarzystwo i Muzeum mieściło się przy ulicy Żeglarskiej. Do 1881 Towarzystwo Naukowe z własnych składek wybudowało nową reprezentacyjną siedzibę przy ul. Wysokiej 16 na toruńskiej Starówce, dokąd przeprowadziło się w 1883. W 1920 Stadtisches Museum, ponownie w swych dziejach, przemianowano – na Muzeum Miejskie. Przez dziesięć lat czyniono starania o włączenie zbiorów z Towarzystwa Naukowego, ale brak było odpowiedniego lokalu. 1 lipca 1929 Starostwo Krajowe Pomorskie utworzyło stanowisko kustosza Muzeum Miejskiego, które objął dr Gwido Chmarzyński. W 1930 zbiory Towarzystwa Naukowego przekazano w depozyt, powiększając Muzeum Miejskie. Uroczyste otwarcie nowego budynku Muzeum, w Ratuszu Staromiejskim przy Rynku Staromiejskim odbyło się 19 lutego 1931, w rocznicę urodzin Kopernika. Eksponaty podzielono na sześć działów: W okresie międzywojennym muzeum znacznie się wzbogaciło, przejmując m.in. dary mieszkańców Torunia, Sopotu (m.in. od znanego numizmatyka Walerego Amrogowicza ) i z całego Pomorza. W 1935 rozpoczęto budowę nowego gmachu dla planowanego Muzeum Narodowego pod nazwą Muzeum Ziemi Pomorskiej (nazwa od 1935 ) przy ul. Chopina (obecnie Instytut Matematyki UMK ). Gmach był w 1939 praktycznie gotowy, niestety wybuch wojny przerwał te plany. Hitlerowcy ograniczyli zbiory, by mogły świadczyć o niemieckości Pomorza, umieszczając je przy Rynku Staromiejskim nr 7. Organizowali propagandowe wystawy o potędze III Rzeszy, a w 1945 część zbiorów wywieźli. W 1945 reaktywowało się pod nazwą Muzeum Miejskie, odszukując znaczną część zagubionych i wywiezionych zbiorów, dzięki dużemu zaangażowaniu Haliny Załęskiej. W 1946 zabrano Muzeum część ratusza na potrzeby Archiwum Miejskiego, ograniczając ekspozycję aż do 1957. W 1949 wydzielono działy: 1 stycznia 1950 muzeum upaństwowiono i nazwano Muzeum Pomorskie w Toruniu, muzeum zgodnie z przedwojennymi planami awansowało do rangi placówki ministerialnej. Muzeum zaczęło sprawowac nadzór nad zbiorami całego województwa bydgoskiego. Jednak na skutek nacisków politycznych, 21 grudnia 1955 obniżono jego rangę z rządowej na regionalną, przekazując we władanie Wojewódzkiej Radzie Narodowej w Bydgoszczy, która 25 sierpnia osłabiła jego rolę i zmieniła nazwę na Muzeum w Toruniu. Od 1965 nosi nazwę Muzeum Okręgowe w Toruniu. W 1975 Muzeum przeszło we władanie nowo utworzonego województwa toruńskiego, a 1 stycznia 1999 przekazano je we władanie samorządu toruńskiego powiatu grodzkiego. Po remoncie Ratusza Staromiejskiego w latach 1957 - 1964 ze środków ministerialnych przystosowano sale do celów ekspozycyjnych. W 1964 usunięto ulokowane wcześniej w ratuszu Archiwum Miejskie, co wpłynęło na znaczne zwiększenie możliwości ekspozycyjnych. W 1959 z Muzeum wyodrębniono Dział Etnograficzny, tworząc osobne Muzeum Etnograficzne. W 1960 z Muzeum wyodrębniono Dział Historyczny, tworząc oddział – Dom Kopernika (obecnie Muzeum Mikołaja Kopernika). W Roku Kopernikańskim 1973 poszerzono muzeum o sąsiednią kamienicę. W 1962 utworzono Dział Dokumentacji, łącząc zbiory biblioteki, zbiór fotografii, muzealiów i architektury Torunia w jedną całość. W 1966 do Muzeum dołączono Zamek Krzyżacki, tworząc tu kolejną placówkę Muzeum. W 1968 powstał Dział Historii Najnowszej, tworząc podstawy do wyodrębnionego w 1971 Toruńskiego Towarzystwo Kultury. W 1970 w odrestaurowanej Kamienicy Pod Gwiazdą utworzono Muzeum Sztuki Dalekiego Wschodu w oparciu o dar Tadeusza Wierzejskiego. W 1971 przy ulicy Ciasnej umieszczono zbiory archeologiczne, tworząc Muzeum Archeologii. W latach 1980 - 1989 odrestaurowano Pałac Eskenów w Toruniu przy Łaziennej 16 i dostosowano do potrzeb wystaw czasowych, pracowni i magazynów muzealnych. Obecnie podstawowymi działami muzeum są działy: Muzeum zarządza także: Muzeum organizuje: Wśród zbiorów muzealnych znajdują się: Muzeum posiada także sporą dodatkową część zbiorów, które z braku miejsca lub funduszy na renowację nie są eksponowane.